سید صدرا روحانی

ید صدرا روحانی رانکوهی (۷ خرداد ۱۳۱۸ – ۷ خرداد ۱۴۰۳) شاعر و داروساز برجسته‌ای از گیلان ایران بود. او در رودسر به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش و دوره متوسطه را در مدارس حکیم نظامی قم و بوعلی تهران به پایان رساند. در دوران تحصیل در قم، شاگرد دکتر سید حسن سادات ناصری بود و از او در شناخت مفاهیم شعر کهن پارسی بهره‌مند شد. روحانی در سال ۱۳۴۳ دکترای داروسازی خود را از دانشگاه تبریز اخذ کرد و از آن زمان به عنوان یکی از داروسازان شناخته‌شده استان گیلان فعالیت کرد. او داروخانه شفا را در لاهیجان در سال ۱۳۴۶ تأسیس کرد.

زندگی شخصی او با ازدواج با مینا صوفی سیاوش در سال ۱۳۵۰ همراه بود و برخی از اشعارش را به او تقدیم کرده است. فعالیت‌های ادبی روحانی از اواخر دهه ۱۳۴۰ آغاز شد و او در شب‌های شعر گیلان و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی شرکت کرد. از دهه ۱۳۶۰، غزلیات او در مجموعه‌های ادبی و نشریات مختلف منتشر شد. اولین مجموعه اشعار مستقل او با عنوان «گیسوان خواهری بید» در سال ۱۳۷۶ به چاپ رسید و با استقبال خوبی مواجه شد.

دومین مجموعه شعر او با عنوان "آقا معلم" به مقام آموزگار پرداخته و مهم‌ترین مجموعه غزلیات او "ماه شقایق گلو" نام دارد که در سال ۱۳۹۲ منتشر شد. روحانی همچنین به زبان گیلکی منظومه‌ای به نام "سل تی تی" سروده که مورد توجه علاقه‌مندان ادبیات فولکلور گیلان قرار گرفت. این اثر به عنوان شاهکاری در ادبیات بومی ارزیابی شده است و در رادیوی گیلان بارها پخش شد.

روحانی در زمینه شعر نو نیز آثاری دارد که بخشی از آن‌ها در مجموعه‌ای به نام "خرده‌سفال‌ها" منتشر شده است. آخرین مجموعه شعر او "گرفتار بودن" نام دارد که توسط نشر اقلیما به چاپ رسیده است. او همچنین در مطبوعات و رادیو به عنوان منتقد ادبی فعالیت داشته و در اوایل دهه ۱۳۵۰ رئیس شورای شهر لاهیجان نیز بوده است.

آثار روحانی با نقدهای مختلفی مواجه شده است. برخی منتقدان او را غزلسرایی با شیوه‌ای خاص و منحصر به فرد می‌دانند که نگاهش طراوت خاصی دارد، اما تعبیر و تفسیر اشعارش گاهی دشوار است. سیروس شمیسا در کتاب "کهن‌جامه" غزل‌های او را نمونه‌ای خاص از غزل نو می‌داند که در قالبی کهن، سبکی جدید ایجاد کرده است. در عین حال، برخی دیگر معتقدند که تصاویر گاه دور از ذهن و تتابع اضافات در اشعار او برای مخاطبان قابل هضم نیست.

فریدون نوزاد، پژوهنده ادبیات گیلان، منظومه "سل تی تی" را اثر ماندگاری در ادبیات بومی ارزیابی کرده است. کامیار عابدی نیز او را غزل‌سرای موفقی می‌داند و معتقد است که دوری او از پایتخت و عدم حضور در محافل ادبی باعث عدم شهرت او شده است. ماهنامه پژوهشی و علوم انسانی "ره آورد گیل" در شماره‌های مهر و آبان ۱۳۹۹ ویژه‌نامه‌ای درباره آثار روحانی منتشر کرد.

پس از وفات دکتر صدرا روحانی در خرداد ۱۴۰۳، سیروس شمیسا برای او سوگنامه‌ای منتشر کرد و در آن به نواندیشی و تأثیر او در ادبیات گیلان اشاره کرد. او بر این باور بود که روحانی ذهنی نواندیش داشت و این نواندیشی در زبان اشعار او به خوبی منعکس شده است.

کتاب‌های شعر او شامل مجموعه‌های مختلفی است که به شرح زیر می‌باشد:

غزاله‌های غزل (۱۳۷۱)
گیسوان خواهری بید (۱۳۷۶)
آقا معلم (۱۳۸۰)
ماه شقایق گلو (۱۳۹۱)
خرده سفال‌ها (۱۴۰۱)
گرفتار بودن (۱۴۰۲)

روحش شاد و یادش گرامی باد